Arabuluculuk 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 2. maddesinde “Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi” olarak tanımlanmıştır.
Belirttiğimiz 6325 sayılı kanun ihtiyari yani zorunlu olmayan arabuluculuğu benimsemiş, taraflar arabulucuya başvurma konusunda serbest bırakılmışlardır. Ancak 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren 3. Maddesi ile bazı iş davaları için dava öncesi arabulucuya başvurmak zorunlu hale getirilmiştir.
HANGİ İŞ DAVALARI İÇİN ARABULUCUYA BAŞVURMAK ZORUNLUDUR?
7036 sayılı kanunun 3/1 maddesi aynen şöyledir. “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”
Maddeden de anlaşıldığı üzere kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ve işe iade davaları öncesinde arabulucuya başvurmak zorunludur.
Örneklemek gerekirse işçi tarafından talep edilen kıdem, ihbar, kötü niyet tazminatları, sendikal tazminat, ücret alacağı, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve benzeri işçi alacakları ile ilgili dava açmadan önce arabulucuya başvurulması yukarıda belirttiğimiz kanun maddesi ile zorunlu hale getirilmiştir.
HANGİ İŞ DAVALARINDA ARABULUCUYA BAŞVURMAK ZORUNLU DEĞİLDİR?
7036 sayılı kanunun 3/3 maddesine göre iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu değildir. Bu davalar söz konusu olduğunda işçi isterse doğrudan dava açabilmektedir.
ARABULUCUYA BAŞVURMADAN DAVA AÇILIRSA NE OLUR?
7036 sayılı kanunun 3/2 maddesinde belirtildiği üzere arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir. Maddeden de anlaşıldığı üzere yukarıda belirtilen iş davası türlerinde arabulucuya başvurmadan dava açılması mümkün değildir. Mahkeme bu halde davanın reddine karar verir. Bu nedenle dava öncesinde arabulucuya başvurmak gerekmektedir.
ARABULUCUYA HANGİ SÜRE İÇİNDE BAŞVURMAK GEREKİR?
İşe iade taleplerinde, iş sözleşmesi fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulmak zorundadır.
ARABULUCUYA NASIL BAŞVURULUR?
Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yer adliyesinde bulunan arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan adliyelerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Örnek olarak İstanbul’da çalışmakta olan işçi arabuluculuk başvurusunu İstanbul (Çağlayan) adliyesinde bulunan arabuluculuk bürosuna yapabilir.
Arabuluculuk başvurusu, ilgili büroya yazılı olarak yapılır. Linkteki formu doldurup ilgili büroya teslim ederek başvurunuzu yapabilirsiniz. Arabulucu başvuru formunu indirmek için tıklayınız.
ARABULUCULUĞA BAŞVURU ÜCRETLİ MİDİR?
Arabuluculuk bürosuna başvuruda herhangi bir ücret alınmaz. Taraflar arabuluculuk görüşmelerinde anlaşamazlarsa 2 saatlik ücret Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Anlaşma durumunda ücret, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde ödenir.
BAŞVURU SONRASI SÜREÇ NASIL İŞLER?
Arabulucu, adliyelerdeki arabuluculuk bürolarındaki görevli personel tarafından sicile kayıtlı arabulucular listesinden atanacaktır. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları halinde bu arabulucu görevlendirilir.
Görevlendirilen arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.
ARABULUCULUK GÖRÜŞMELERINE KİMLER KATILABİLİR?
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat ya da varsa avukatları aracılığıyla katılabilirler. Tarafın vekili aracılığı ile görüşmelere katılmak istemesi durumunda vekaletnamede arabuluculukla ilgili özel bir yetki olması gerekir.
KARŞI TARAF GÖRÜŞMELERE GELMEZSE NE OLUR?
İlk toplantıya mazeretsiz bir şekilde katılmayan taraf dava açıldığı taktirde, bu taraf dava sonucunda kısmen ya da tamamen haklı çıksa dahi yargılama giderlerinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca, bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez.
ANLAŞMA SAĞLANAMAZSA SÜREÇ NASIL DEVAM EDER?
Arabuluculuk sürecinde taraflar anlaşma sağlayamazsa mahkemeye başvurarak dava açabilirler.
